Ciertamente son abominables e totalmente rechazables os atentados terroristas perpetrados o último 13 de novembro en París por grupos terroristas de extracción islámica. Tales feitos nefastos non caen do ceo. Posúen unha prehistoria de rabia, humillación e desexo de vinganza.
Estudos académicos realizados en Estados Unidos evidenciaron que as continuadas intervencións militares de Occidente coa súa xeopolítica para a rexión e a fin de garantir o abastecemento de sangue do sistema mundial que é o petróleo, rico no Medio Oriente, acrecentadas polo feito do apoio irrestricto dado por Estados Unidos ao Estado de Israel coa súa notoria violencia brutal contra os palestinos, constitúen a principal motivación do terrorismo islámico contra Occidente e contra Estados Unidos (véxase a vasta literatura asinada por Robert Barrowes: Terrorism: Ultimate Weapon of the Global Elite no seu sitio: www.warisacrime.org ).
A resposta que Occidente deu, comezando con George W. Bush, retomada agora vigorosamente por François Hollande e os seus aliados europeos máis Rusia e Estados Unidos é o camiño da guerra implacable contra o terrorismo, xa sexa interno en Europa ou externo contra o Estado Islámico en Siria e en Iraq. Pero este é o peor dos camiños, como criticou Edgar Morin, pois as guerras non se combaten con outras guerras nin co fundamentalismo (o da cultura occidental que se presume ser a mellor do mundo, co dereito para ser imposta a todos). A resposta da guerra, que probablemente será interminable pola dificultade de derrotar o fundamentalismo ou aos grupos que deciden facer dos seus propios corpos bombas de alta destrución, inscríbese aínda na vello paradigma de pre-globalización, paradigma enclaustrado nos estados-nacións, sen darse conta de que a historia cambiou e volveu colectivo o destino da especie humana e da vida sobre o planeta Terra. O camiño da guerra non trouxo nunca a paz, ao máximo algunha pacificación, deixando un lastre macabro de rabia e de vontade de vinganza por parte dos derrotados que nunca, en verdade, serán totalmente vencidos.
O paradigma vello respondía á guerra con guerra. O novo, da fase planetaria da Terra e da humanidade, responde co paradigma da comprensión, da hospitalidade de todos con todos, do diálogo sen barreiras, dos intercambios sen fronteiras, do gana-gaña e das alianzas entre todos. En caso contrario, ao xeneralizar as guerras cada vez máis destrutivas, poderemos poñer fin á nosa especie ou volver inhabitable a Casa Común.
Quen nos garante que os terroristas actuais non se apropien de tecnoloxías sofisticadas e empecen a usar armas químicas e biolóxicas que, por exemplo, colocadas nos depósitos de auga dunha gran cidade, acaben producindo unha destrución sen precedentes de vidas humanas? Sabemos que se están preparando para montar ataques cibernéticos e telemáticos que poden afectar a todo o servizo de enerxía dunha gran cidade, os hospitais, as escolas, os aeroportos e os servizos públicos. A opción pola guerra pode levar a estes extremos, todos posibles.
Debemos tomar en serio as advertencias de sabios como como Eric Hobswbam ao concluír o seu coñecido libro A era dos extremos: o breve século XX (1995:562): «O mundo corre o risco de explosión e implosión; ten que cambiar? a alternativa ao cambio é a escuridade». Ou a do eminente historiador Arnold Toynbee, que despois de escribir dez tomos sobre as grandes civilizacións históricas, no seu ensaio autobiográfico Experiencias (1969:422) dinos: «Vivín para ver o fin da historia humana tornarse unha posibilidade intrahistórica, capaz de ser traducida en feitos, non por un acto de Deus senón do propio home».
Occidente optou pola guerra sen tregua. Pero nunca máis terá paz e vivirá cheo de medo e refén de posibles atentados que son a vinganza dos islámicos. Oxalá non se faga realidade o escenario descrito por Jacques Attali nunha breve historia do futuro (2008): guerras rexionais cada vez máis destrutivas ata o punto de ameazar á especie humana. Entón a humanidade, para sobrevivir, pensará nunha gobernanza global cunha hiperdemocracia planetaria.
O que se impón, así nos parece, é recoñecer a existencia de feito dun Estado Islámico e logo formar unha coalición pluralista de nacións e de medios diplomáticos e de paz para crear as condicións dun diálogo para pensar o destino común da Terra e da humanidade.
Temo que a arrogancia típica de Occidente, coa súa visión imperial ao xulgarse mellor en todo, non acolla este camiño pacificador e prefira a guerra. Nese caso, volve ter significado a sentenza profética de M. Heidegger, coñecida despois da súa morte: «Nur noch ein Gott kann uns retten: entón só un Deus pode salvarnos».
Non debemos esperar inxenuamente a intervención divina, pois o noso destino está baixo nosa responsabilidade. Seremos o que decidamos: unha especie que preferiu autoexterminarse antes que renunciar á súa vontade absurda de poder sobre todos e sobre todo ou ben forxamos as bases para unha paz perpetua (Kant) que nos conceda vivir diferentes e unidos na mesma Casa Común.
Orixinal na revista online: «ATRIO». Ler aqui